Zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie lub na budowie wymaga współdziałania wielu osób. Obowiązki BHP są podzielone, dzięki czemu nie tylko pracodawcy, ale również zatrudnieni na szczeblu kierowniczym mają wpływ na bezpieczeństwo pracy swoje i podlegających im pracowników.

Rozdzielenie zadań BHP na różne szczeble hierarchii zawodowej ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pracy. Ogólne wytyczne tworzy pracodawca, wprowadzając politykę BHP w firmie. W jej ramach poruszają się kierownicy (brygadziści), którzy wdrażają ją przy codziennym podziale obowiązków. Trzecim szczeblem są pracownicy, którzy są szkoleni pod kątem bezpiecznego wykonywania swojej pracy.

Na każdym szczeblu jest możliwość zgłaszania swoich uwag i rekomendacji odnośnie poprawy warunków pracy. Ich uwzględnienie leży w gestii pracodawcy. Jeżeli kierownicy lub pracodawcy nie realizują swoich obowiązków w zakresie BHP, wówczas pracownik ma prawo odmówić wykonywania zleconych zadań (po poinformowaniu przełożonego o przyczynach odmowy).

Obowiązki pracodawcy

Zadaniem pracodawcy jest zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy na terenie zakładu, za co ponosi on odpowiedzialność. Swoje obowiązki może realizować samodzielnie (w mniejszych firmach), z pomocą specjalistów BHP lub służby BHP (w większych firmach).

Zgodnie z art. 207 Kodeksu Pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.), pracodawca odpowiada za organizację pracy i jej warunki. Powinien dopilnować przestrzegania przepisów i stworzyć politykę, która będzie zapobiegała wypadkom przy pracy, urazom i chorobom zawodowym. Wszystkie reguły BHP obowiązujące w danym zakładzie powinny być zakomunikowane pracownikom np. w formie regulaminu pracy. Pracodawca zapewnia im również środki ochrony indywidualnej i wdraża środki ochrony zbiorowej.

Jego zadaniem jest także kontakt ze społeczną inspekcją pracy i realizacja jej zaleceń.

Obowiązki kadry kierowniczej w zakresie BHP

Kadra kierownicza tworzy konkretne zalecenia dla pracowników, uwzględniając politykę firmy w zakresie BHP.

To na niej spoczywa codzienny obowiązek monitorowania sposobu pracy pracownika pod kątem bezpieczeństwa jej wykonywania. Kierownik musi m.in. kontrolować, czy środki ochrony indywidualnej i zbiorowej spełniają swoje funkcje i czy są prawidłowo używane. Jest również odpowiedzialny za przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego.

Zadaniem kierowników jest także codzienna organizacja pracy pracownika, jej przygotowanie i prowadzenie tak, by chronić zatrudnionych przed ewentualnym urazem lub chorobami zawodowymi. Jeżeli pracownik otrzymał specjalne zalecenia lekarskie, kierownik powinien je znać i uwzględniać przy planowaniu zadań.

W art. 212 Kodeksu Pracy (który wymienia obowiązki kadry kierowniczej w zakresie BHP) mowa również o dbałości o miejsce wykonywania pracy. Przed rozpoczęciem pracy kierownik powinien skontrolować stan maszyn i wyposażenia technicznego, celem uniknięcia urazów spowodowanych niewłaściwą pracą tych urządzeń. Pomieszczenie pracy musi być bezpieczne i tak zorganizowane, by nie narażać zatrudnionych na dodatkowe ryzyko.

Obowiązki pracownika w zakresie BHP

Pracownik również ma wpływ na swoje bezpieczeństwo w trakcie wykonywania zleconej pracy. Zgodnie z art. 211 Kodeksu Pracy jego głównym obowiązkiem jest przestrzeganie zasad i przepisów BHP, co w szczególności przekłada się na:

• Znajomość obowiązujących przepisów, jak również sposobów bezpiecznego wykonywania pracy na swoim stanowisku (regularne szkolenia BHP, instruktaż stanowiskowy),
• Przestrzeganie zaleceń i wskazówek otrzymywanych od kierownika w zakresie bezpiecznego wykonywania swojej pracy,
• Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy,
• Dbanie o dobry stan maszyn i urządzeń,
• Właściwie stosowanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej,
• Używanie odpowiedniej odzieży i obuwia ochronnego,
• Regularne kontrolowanie stanu zdrowia i realizacja zaleceń lekarza,
• W sytuacji zagrożenia lub wypadku przy pracy – ostrzeżenie innych pracowników i powiadomienie kierownika.

Współdziałanie w realizacji wymogów BHP na każdym szczeblu pozwala stworzyć skuteczny system zapewniający zatrudnionym bezpieczne warunki pracy.