Mające miejsce w budownictwie wypadki (m.in. na budowach w Warszawie i Grodzisku Mazowieckim) pokazują, że kwestie związane z bezpieczeństwem ppoż. bywają zaniedbywane. Tymczasem ryzyko wystąpienia pożaru lub wybuchu w miejscu pracy można ograniczyć przez właściwy nadzór BHP oraz zastosowanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Jak prawidłowo przeprowadzić ocenę ryzyka i podjąć właściwe działania ppoż. w miejscu pracy?

Analiza zagrożeń pożarowych

Pierwszym etapem oceny ryzyka jest analiza zagrożeń. Pozwala ona określić, z jakimi niebezpieczeństwami ma się do czynienia, jakie mogą być potencjalne zagrożenia i wskazać procedury i organizację pracy wymagającą zmiany.

Analiza powinna identyfikować obszary, gdzie takie zagrożenie może się pojawić i wskazywać którzy pracownicy mogą być narażeni na ryzyko kontaktu z ogniem lub wybuchu. Dalszym krokiem jest sprawdzenie czynników, mogących zwiększać takie ryzyko lub odpowiedzialnych za jego występowanie. Analiza musi być szczegółowa i dokładna, bo jedynie pełny obraz zagrożeń pozwala podjąć skuteczne działania.

Wybór środków ochrony przed pożarem i wybuchem

Informacje uzyskane w trakcie analizy umożliwiają dobranie odpowiednich środków zapobiegawczych, których celem jest ograniczenie ryzyka.

Najbardziej pożądanym sposobem ochrony jest zawsze pełna eliminacja ryzyka. Niestety, w budownictwie nie zawsze da się go całkowicie wykluczyć (np. z powodów technologicznych). Jeżeli nie jest to możliwe, wówczas konieczne jest jego zminimalizowanie i wprowadzenie procedur pozwalających chronić ludzi przed jego negatywnymi konsekwencjami.

Podstawowymi sposobami są: zmiana metody na inną (taką, która nie powoduje zagrożenia pożarowego) lub izolacja prac niebezpiecznych w specjalnej strefie (np. warsztacie). Strefa powinna być przystosowana do prac mogących wywoływać pożar m.in. poprzez rezygnację z użycia materiałów łatwopalnych na jej terenie. Musi również zapewniać eliminację powstających w procesie pracy łatwopalnych gazów (dodatkowa wentylacja mechaniczna).

W sytuacjach, gdy prac nie można przenieść, a metoda musi zostać ta sama, wówczas trzeba zatroszczyć się o usunięcie łatwopalnych materiałów z bezpośredniego otoczenia wykonywania pracy. Nie powinny być one gromadzone w większej ilości, niż to konieczne do wykonywania obowiązków zawodowych. Takie miejsca muszą mieć również zbiorowe środki ochrony, zapobiegające wystąpieniu i rozprzestrzenianiu się ognia, jak również dostęp do podręcznego sprzętu gaśniczego.

Oprócz rozwiązań organizacyjnych i technicznych konieczne są również rozwiązania proceduralne. Osoby pracujące w miejscach zagrożonych pożarem muszą odbyć odpowiednie szkolenie BHP, a praca powinna być wykonywana na podstawie zezwoleń, pod kontrolą służb BHP lub kierownika. Pracownicy powinni znać procedury ewakuacji i działania na wypadek wystąpienia pożaru, a także podstawy pierwszej pomocy. Muszą również stosować środki ochrony indywidualnej.

Dodatkowym sposobem zapobiegania ryzyku jest również zwiększony nadzór BHP, polegający na stałym kontrolowaniu sposobu wykonywania pracy.

Weryfikacja zastosowanych rozwiązań

Wybrane środki bezpieczeństwa powinny być zweryfikowane w praktyce – należy sprawdzić, czy rzeczywiście ograniczają ryzyko pożaru. Przy ograniczonej skuteczności warto rozważyć zastosowanie innych rozwiązań (np. zmianę organizacji pracy itp.).

Przegląd skuteczności wybranych zabezpieczeń i realizowania procedur przez pracowników w firmie powinien być na bieżąco monitorowany przez nadzór BHP. Osoby odpowiedzialne za kontrolę powinny również każdorazowo sprawdzać miejsce pracy pod kątem bezpieczeństwa, przed przystąpieniem pracowników do wykonywania swoich obowiązków. W przypadku wystąpienia zagrożenia pożarowego lub np. wytworzenia się atmosfery wybuchowej prace muszą być wstrzymane, aż do czasu usunięcia niebezpieczeństwa.