Projekt ustawy o zmiany Kodeksu Pracy, oprócz uregulowania zagadnienia pracy zdalnej, wprowadza również możliwość kontrolowania pracowników pod kątem spożywania alkoholu lub innych substancji o podobnym działaniu. Kontrole trzeźwości w zakładach pracy są jednak obwarowane wieloma ograniczeniami.

Zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości w miejscu pracy

Pracodawcy od lat postulują wprowadzenie możliwości sprawdzenia, czy zatrudnieni nie są pod wpływem alkoholu. Nowe zapisy w dużej mierze realizują te postulaty.

Zgodnie z proponowanymi zmianami, pracodawca będzie mógł przeprowadzać w zakładzie pracy kontrole trzeźwości, z wykorzystaniem narzędzi pomiarowych, np. alkomatów. Urządzenia muszą mieć ważne badania kalibracyjne, a prowadzona kontrola nie może naruszać dóbr osobistych pracownika i jego godności.

Wynik wskazany przez alkomat będzie klasyfikowany do jednej z trzech kategorii, zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119 i 2469 oraz z 2022 r. poz. 24, 218, 1700 i 2185). Pracownik może być trzeźwy (0 – 0,2 promila), w stanie po użyciu alkoholu (0,2 – 0,5 promila) lub w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila).

Konsekwencje pracy po alkoholu

W przypadku stwierdzenia, że zatrudniony jest w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości, pracodawca odsuwa go od pracy i informuje o przyczynie tego odsunięcia. Jednocześnie dokonuje wpisu do akt z informacją o przeprowadzonym badaniu i jego wyniku. Informacje te są przechowywane maksymalnie przez rok od badania.

Oprócz tego pracodawca może ukarać pracownika naganą, upomnieniem lub karą pieniężną, co również zostaje odnotowane. Terminy pozostawienia wpisu w aktach mogą ulec przedłużeniu, gdy są dowodem w postępowaniu sądowym (do czasu zakończenia tego postępowania).

Działania pracownika

Zatrudniony może się nie zgodzić z otrzymanym pomiarem i zażądać pobrania próbki krwi i badań laboratoryjnych lub wykonania pomiaru przez organy ochrony porządku publicznego (np. policję). Prawo do wezwania policji w celu kontroli trzeźwości ma również pracodawca. Funkcjonariusze mogą wykonać badanie alkomatem lub – jeśli nie mają takiej możliwości, pracownik się nie zgadza lub nie jest w stanie wykonać pomiaru – skierować go na badania laboratoryjne.

Badania laboratoryjne są przeprowadzane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach. Jeżeli okaże się, że pracownik jest trzeźwy, wówczas zachowuje prawo do wynagrodzenia, a czas, który spędził na badaniu, traktuje się jako usprawiedliwioną nieobecność w pracy. Wyniki badania są przekazywane pracodawcy.

Pracodawca może kontrolować pracowników również na obecność narkotyków we krwi i innych środków o działaniu podobnym do alkoholu. W tych sytuacjach badania laboratoryjne są prowadzone z krwi lub próbki moczu.

Wprowadzenie kontroli trzeźwości w pracy

Pracodawca przed rozpoczęciem kontrolowania trzeźwości musi określić zasady takich kontroli i poinformować pracowników, że będzie je prowadził. Informacje o tym jak będą wyglądać kontrole, kto będzie im podlegał (grupa pracowników), w jaki sposób (urządzenie) i jak często, muszą zostać podane do publicznej wiadomości w obwieszczeniu, regulaminie pracy lub zbiorowym układzie pracy. Co ważne, sprawdzanie stanu trzeźwości może się rozpocząć dopiero po 2 tygodniach od poinformowania zatrudnionych.