Choroby zawodowe definiowane są jako schorzenia, które powstały w wyniku wykonywania swoich obowiązków zawodowych i są ujęte spisie chorób zawodowych. Wpływ na powstanie choroby zawodowej mogą mieć zarówno warunki pracy (np. narażenia na kontakt ze szkodliwymi substancjami), jak również sposób, w jaki praca jest wykonywana (np. powtarzalność ruchów).

Ten rodzaj chorób to najczęściej schorzenia przewlekłe, powodujące długotrwałe zmiany zdrowotne. W niektórych branżach lub zawodach niebezpieczeństwo zachorowania jest większe. Tak jest np. w przypadku osób pracujących przy komputerze (gdzie często występującym schorzeniem jest m.in. zespół cieśni nadgarstka) lub przy wykonywaniu prac budowlanych (powodujących np. problemy z kręgosłupem).

Jak stwierdzić chorobę zawodową?

Podejrzenie wystąpienia choroby zawodowej stwierdza lekarz, który kieruje pacjenta do specjalnej jednostki orzeczniczej zajmującej się tego typu przypadkami. Ona klasyfikuje przypadek jako spełniający warunki choroby zawodowej lub nie.
W dużej mierze od tego orzeczenia zależy uznanie wystąpienia choroby zawodowej, bowiem sądy administracyjne nie zajmują się badaniem, czy orzeczenie lekarskie zostało prawidłowo wystawione. Jeżeli lekarz uzna że choroba zawodowa wystąpiła, wówczas przyjmują że tak jest, nie kwestionując stanu zdrowia pracownika. Co więcej, pracownik nie musi wykazywać, że schorzenie powstało w wyniku wykonywanych u pracodawcy swoich obowiązków. Istotne jest czy schorzenie pojawiło się w efekcie pracy w warunkach narażających pracownika na zachorowanie.
Przy stwierdzaniu choroby zawodowej ocenie nie podlega fakt czy pracownik nadal pracuje na tym stanowisku i u tego samego pracodawcy. Nie wpływa na orzeczenie również kwestia odpowiedzialności za warunki, w jakich zatrudniony wykonywał swoją pracę, i winy pracodawcy.

Pełny wykaz chorób, które mogą być uznane za zawodowe, zawiera Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z2009r, nr 105, poz. 869).