Wstępne dane z raportu GUS o wypadkach przy pracy w 2021 roku pokazują, że województwo mazowieckie jest w czołówce, gdy chodzi o wypadki śmiertelne przy pracy. O niektórych tych wydarzeniach pisze się w prasie, są one szeroko dyskutowane na forach Warszawy, Pruszkowa czy Ożarowa Mazowieckiego – miejsc, w których się wydarzyły.

Ich przyczyną bywają niewłaściwe zabezpieczenia i zachowania podczas prac na wysokości – jednych z najbardziej niebezpiecznych prac na budowie. Jak właściwie zabezpieczyć tego typu prace i prowadzić nadzór BHP, by zminimalizować ryzyko spadnięcia i śmierci pracownika?

Przygotowanie prac – dokumentacja, pracownicy i szkolenia BHP

Podstawą do prowadzenia jakichkolwiek prac na wysokościach jest opracowanie odpowiedniej dokumentacji, która wskaże zagrożenia przy realizacji poszczególnych etapów inwestycji i przedstawi sposoby zapobiegania im.

Głównym dokumentem jest Instrukcja Bezpiecznego Wykonywania Robót, tworzona na podstawie planu BIOZ i projektu. Powinna ona dokładnie opisywać specyfikę prac na wysokości oraz wskazywać jakie środki ochronne będą stosowane.

Drugim dokumentem jest protokół wykonywania prac niebezpiecznych. Zawiera on informacje o tym kto będzie wykonywał te prace, kto będzie asekurował przy ich realizacji oraz opisuje ich zakres, miejsce i czas trwania. Protokół wymienia również rodzaje stosowanych zabezpieczeń. Osoby wskazane w dokumencie uczestniczą w szkoleniu BHP, którego celem jest przekazanie informacji o bezpiecznych sposobach wykonania zleconych zadań. Zapoznanie się z tymi zagadnieniami potwierdzają swoim podpisem w protokole.

Ze względu na charakter prac na wysokości, wykonujący je pracownicy muszą spełnić określone wymogi zdrowotne. Nie można takich zadań zlecić każdemu, musi to być osoba mająca orzeczenie lekarza medycyny pracy, który (na podstawie badań) potwierdzi, że jest zdolna do pracy na wysokości. Każdy pracownik musi również otrzymać odpowiednie środki ochrony indywidualnej i nauczyć się ich prawidłowo używać. Przed rozpoczęciem prac kierownik powinien omówić z nim dokładnie ich wybór na obecnym etapie robót oraz wskazać miejsca kotwiczenia.

Przygotowanie prac – montaż zabezpieczeń na budowie

Zabezpieczenia stosowane przy pracach na wysokości to m.in. balustrady ochronne, siatki oraz punkty kotwiczenia, pozwalające pracownikowi przypiąć się podczas pracy. Każde z nich musi być montowane przez osoby przeszkolone i znające zasady instalowania tego typu zabezpieczeń. Zabronione jest zlecanie tego np. podwykonawcom lub brak kontroli BHP nad ich instalacją.

Siatki, balustrady i inne elementy mające chronić przed spadnięciem, sprawdza się przed montażem pod kątem przydatności do użytku. Nie wolno używać sprzętu, który już kiedyś został wykorzystany (powstrzymał upadek), jak również takiego, który jest w jakiś sposób uszkodzony (np. siatka ma potargane oczka, drewno na balustradę jest popękane lub zbyt cienkie). Sprzęt powinien być w pełni sprawny.

Zabezpieczyć należy również okolicę prac oraz teren pod, wyznaczając strefę niebezpieczną i oznakowując ją. Jeżeli na tym obszarze przebiegają ciągi komunikacyjne, wówczas również należy je chronić przy pomocy daszków (tak, by nic nie spadło na ludzi przechodzących pod miejscem robót).

Kontrola BHP na budowie

Nadzór BHP powinien codziennie, przed rozpoczęciem prac, kontrolować stan zabezpieczeń. Należy sprawdzić, czy spełniają swoje funkcje i czy są w dobrym stanie (nieuszkodzone). Jeżeli pojawia się jakakolwiek wątpliwość, że mogą nie być skuteczne, wówczas należy je wymienić.

Po zakończeniu prac na wysokości należy usunąć wszystkie pozostałe tam materiały i narzędzia, które mogłyby spać lub zostać zrzucone np. przez wiatr. Dodatkowo, na koniec dnia, trzeba zabezpieczyć rusztowania i schodnie przed wejściem osób postronnych.

Odpowiedzialność za przestrzeganie przepisów ponoszą nie tylko kierownicy i brygadziści, ale również sami pracownicy. Właściwe przygotowanie stanowiska pracy na wysokości i odpowiedni nadzór BHP nad jej wykonywaniem pozwalają uniknąć wielu wypadków przy pracy. Dzięki współpracy wszystkich zatrudnionych, poważnemu traktowaniu reguł BHP i odpowiednio dobranym zabezpieczeniom, ogólna liczba śmiertelnych wypadków na budowie może ulec obniżeniu w kolejnych latach.