Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) przeprowadziła badania dotyczące bezpiecznych warunków pracy oraz występujących zagrożeń. Wyniki przedstawiono 23.06.2015 w siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli.

Badania objęły 50.000 stanowisk pracy w 36 krajach Europy i koncentrowały się na sprawdzeniu jak firmy radzą sobie z pojawiającymi się zagrożeniami dla bezpieczeństwa pracowników (także tymi psychospołecznymi) oraz czy nadzór BHP jest w stanie wpływać na ich zminimalizowanie. Badanie objęło również mikroprzedsiębiorców, którzy często nie są uwzględniani w próbach badawczych.

Szkodliwe czynniki psychospołeczne

Raport EU-OSHA wskazuje na kilka najważniejszych czynników psychospołecznych z którymi muszą borykać się pracownicy w całej Europie. Wśród najbardziej uciążliwych wymieniane są:

Męcząca lub bolesna pozycja ciała (55,8% wszystkich ankietowanych odpowiedziało TAK, w Polsce – 54,7%)
Powtarzające się ruchy – ramion lub dłoni (51,9% Europa, 46,7% Polska)
Ryzyko wypadków, których przyczyną są maszyny (48,3% Europa, 42,2% Polska)
Podnoszenie ciężarów (47,4% Europa, 31,2% Polska)
Ryzyko wypadków (powodowanych przez pojazdy) – (45,4% Europa, 35% Polska)
Kontakt z substancjami biologicznymi lub chemicznymi (38% Europa, 27,5% Polska)
Ryzyko upadku, pośliźnięcia (zwiększone) – (36,2% Europa, 27,8% Polska)
Zmienne temperatury, przeciągi (35,9%, Europa, 32,4% Polska)
Hałas (29,8% Europa, 29,2% Polska)
Jak wynika z badań, polskie warunki bezpieczeństwa w pracy nie odbiegają znacznie od warunków panujących w całej Europie.

Raport EU-OSHA uwzględniał również czynniki ryzyka psychospołecznego, które będą miały coraz większy wpływ na efektywność pracowników i ich motywację do wykonywania działań. W raporcie pierwsze miejsce wśród czynników uznanych za szkodliwe zajęli trudni klienci (uczniowie, pacjenci) – aż 57% Europejczyków uważa, że taki czynnik występuje w ich pracy (w Polsce połowa ankietowanych). Drugim w kolejności jest presja czasu (42,5% Europejczyków uznało, że jej podlega, w Polsce – tylko 38,8%), a kolejnym nieregularność godzin pracy lub ich długość (ogólny wynik – 22,7%, w Polsce nieco lepiej – tylko 14%).

Wśród czynników, które nie są dolegliwe znalazły się problemy z komunikowaniem się lub ze współpracą (16,7%, w Polsce 8,9%) oraz brak wpływu pracowników na działania firmy (13,4%, w Polsce – 10,8%). Najmniej ankietowanych wskazało na dyskryminację (ogólny wynik – 2,2%, w Polsce 0,5%). Nieco większe obawy budzi niepewność zatrudnienia, chociaż Polska plasuje się w tej kategorii bardzo blisko wyniku ogólnego (15,6% w Europie, 16,5% u nas), a sam wynik nie jest wysoki.

Nadzór BHP w dobrej kondycji

Bardzo pozytywne wyniki przynosi raport w zakresie regularności przeprowadzania ocen ryzyka zawodowego. Są one uważane za najlepszą i sprawdzoną w wieloletniej praktyce (obok szkoleń BHP i kursów zawodowych) metodę zapewniania bezpiecznych warunków pracy. Aż w 77% ankietowanych zakładów regularnie przeprowadza się oceny ryzyka zawodowego, a polski wynik jest jeszcze lepszy (TAK odpowiedziało 80% ankietowanych w Polsce firm). Najlepiej pod tym kątem wśród krajów UE wypadają Włochy (95%) i Słowenia (94%), najsłabiej – Luksemburg (37%). Znacznie więcej ocen w Polsce zlecanych jest na zewnątrz, wyspecjalizowanym firmom (ponad 60%), podczas gdy ogólny wynik wskazuje na nieco inny trend w Europie (oceny przeprowadzane przez wydelegowanych pracowników – 47%, outsourcing – prawie 40%, oba sposoby po równo – 13%).

Motywacje pracodawców

EU-OSHA postanowiła również zbadać motywacje pracodawców i przyczyny dla których podejmują oni działania mające zapewnić zatrudnianym ludziom bezpieczne warunki pracy. Na pierwszym miejscu wskazano przestrzeganie prawa (86% ankietowanych uznało je za główną przyczynę, w Polsce jedynie 77,5%). Na dalszych pozycjach znalazły się oczekiwania pracowników (79% Europa, tylko 49% Polska), unikanie kar inspekcji pracy (78,8% Europa, 66,5% Polska) oraz dbanie o wizerunek i reputację firmy (77% Europa i prawie 40% Polska). Duże rozbieżności w wynikach między Polską i resztą Europy wskazują na odmienne motywacje, które kierują przedsiębiorcami w poszczególnych krajach. W Polsce wciąż mniej ważne są oczekiwania pracowników, zwiększanie ich produktywności (ok. 65% w Europie kontra 31% w Polsce) oraz wizerunek firmy na rynku. Badania potwierdziło natomiast dyscyplinującą rolę prawa i ewentualnych kar za jego naruszenie.

Utrudnienia w nadzorze BHP

Oprócz motywacji, EU-OSHA badała również utrudnienia, z którymi spotykają się pracodawcy chcący przestrzegać norm i sprawować nadzór BHP w firmie zgodnie z wymogami prawa. Wśród najważniejszych z nich znalazła się złożoność przepisów dotyczących BHP w przedsiębiorstwach (w Polsce prawie 44% uznało ją za ważne utrudnienie, przy ogólnym wyniku 40% w Europie) oraz biurokracja (32% w Polsce, 29% w Europie). Pocieszające są odpowiedzi na pozostałe pytania, wskazujące że nie ma problemu w dostępie do wiedzy z zakresu BHP (61,5% w Polsce uważa że to nie jest utrudnienie, w Europie – 58%) oraz że koszty związane z zapewnieniem bezpiecznych warunków pracy nie są uciążliwe dla pracodawców (Polska wpisuje się w średni wynik – 47%). O nieprzestrzeganiu przepisów nie decyduje również brak czasu (tylko co czwarty nasz pracodawca uznaje go za duże utrudnienie, połowa uważa że nie jest to problem – w Europie odpowiednio 25% i 42%). Mniej więcej w połowie skali plasuje się brak świadomości odnośnie bezpiecznych warunków pracy u pracowników (w Polsce za utrudnienie uważa go 18,5%, w Europie nieco mniej -17,8%) oraz pracodawców i zarządów firm (w Polsce – 15%, w Europie – 12,3%).

Raport EU-OSHA jest źródłem istotnych informacji, które mogą przyczynić się do poprawy warunków pracy i bezpieczeństwa zatrudnionych. Porównanie 36 krajów europejskich pomaga ocenić, na jakim poziomie jest nadzór BHP w Polsce w stosunku do innych państw i z jakimi utrudnieniami musi się mierzyć. Wyniki pokazują, że stawiane przed nim wyzwania nie odbiegają od tego, co obserwować można w innych krajach.

Wyniki Raportu EU-OSHA można oglądać pod linkiem: https://osha.europa.eu/pl/surveys-and-statistics-osh/esener/2014

Jeżeli chcą Państwo zwiększyć bezpieczeństwo swoich pracowników i skorzystać z profesjonalnej wiedzy zapraszamy do kontaktu. Bezpieczna Praca – pełne usługi BHP (Pruszków i okolice).